ZALIWSKI Józef (1798-1855)

Lokalizacja

Nazwisko: 
ZALIWSKI
Imię: 
Józef
Data urodzenia / śmierci: 
1798-1855
Cmentarz: 
Montmartre
Kwatera: 
Kwatera 17

Kw. 17, rz. 1 av. des Polonais, g. 24 od początku kw.

JózefZaliwski(1798-1855) – polski działacz niepodległościowy, uczestnik powstania listopadowego, pułkownik armii Królestwa Polskiego, wolnomularz, członek Towarzystwa Patriotycznego i Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, organizator i dowódca wyprawy partyzanckiej w 1833 r.

Urodzony 22 III 1797 r. w Jurborku (gubernia wileńska), syn Adama i Wiktorii ze Stefanowiczów. Po ukończeniu Kolegium Jezuickiego w Połocku wstąpił w 1818 r. do pierwszego pułku piechoty liniowej armii Królestwa Polskiego. Od 1820 r. należał do  Związku Wolnych Polaków. W 1824 został instruktorem pływania w Szkole Podchorążych w Warszawie. W 1829 r. odwodził Wysockiego od dokonania zamachu na Mikołaja I. Do spisku podchorążych kierowanego przez Wysockiego dołączył w sierpniu 1830 r. Po wybuchu rewolucji lipcowej w Paryżu wystąpił z planem zorganizowania w Polsce powstania, wyznaczając termin rozpoczęcia na luty 1831 r. W wojsku prowadził ożywioną działalność agitacyjną. Podczas nocy listopadowej kierował rozdawnictwem zdobytej w warszawskim Arsenale broni. Był dowódcą powstania nie tylko na terenie stołecznego Śródmieścia, ale również w województwach augustowskim i płockim. Po objęciu dyktatury przez Chłopickiego wycofał się z działalności politycznej, by w pełni skoncentrować się na zorganizowaniu oddziałów partyzanckich gotowych do walki w wojnie podjazdowej. Plan ten nie został jednak zaakceptowany przez Chłopickiego. Na rozkaz kolejnego dyktatora powstania, Skrzyneckiego, udał się na Litwę w celu dołączenia do korpusu generała Giełguda. Po bitwie pod Wilnem skierowano go z Warszawy pod Łowicz, lecz za samowolne opuszczenie oddziału został osadzony w areszcie. Zwolniony w sierpniu 1831 przez generała Krukowieckiego, natychmiast wrócił do powstania. Pełnił funkcję komendanta Pragi,  następnie stał na czele straży bezpieczeństwa w Warszawie. Po zajęciu stolicy przez armię rosyjską dołączył do korpusu generała Różyckiego. Na Kielecczyźnie dostał się do niewoli rosyjskiej, jednak wkrótce został zwolniony jako cywil. Pod przybranym nazwiskiem Jana Schmidta udał do Francji. W styczniu 1832 r. złożył akces do Komitetu Narodowego Polski. Od 1832 r. prowadził przygotowania do pierwszej po powstaniu listopadowym wyprawy zbrojnej w ramach utworzonego we Francji tajnego związku Zemsta Ludu. W 1833 r. wydał w Paryżu pracę pt. Rewolucja polska 29 listopada 1830 r. Po przeprowadzeniu akcji werbunkowej we Francji i Niemczech w marcu 1833 r. przybył do Galicji pod przybranym nazwiskiem Malinowskiego jako dowódca przyszłego powstania, następnie przekroczył granicę Królestwa Polskiego, gdzie działał do końca kwietnia. W związku z niepowodzeniem wyprawy zdecydował się  dotrzeć do Galicji. Został aresztowany i osadzony w więzieniu we Lwowie. Po długotrwałym śledztwie skazany na śmierć przez sąd austriacki. W wyniku apelacji wyrok zamieniono na 20 lat w twierdzy w Kufstein. Amnestionowany w 1848 r. powrócił do Francji, gdzie rozpoczął współpracę z Towarzystwem Demokratycznym Polskim. Wyczerpany wieloletnim więzieniem wycofał się jednak z jakiejkolwiek działalności politycznej. Ostatnie lata życia spędził w Zakładzie św. Kazimierza, gdzie zmarł 1 IV 1855 roku. Pochowany w grobie czasowym na cmentarzu Montparnasse, staraniem specjalnej komisji został przeniesiony na Montmartre.

Ewelina Jakimowicz

Studentka Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliograficznych UW

Spis fotografii:

Grób zbiorowyRządu Narodowego cmentarz Montmartre

Portret Józefa Zaliwskiego